Zelfs de criminaliteit

Op verjaardagsfeestjes wordt er wel eens gevraagd wat ik in het dagelijks leven doe. Ik verzwijg dan wel eens dat ik advocaat ben. Want zodra ik ‘heb bekend’ komen er allerlei opgewonden reacties. Dat de maatschappij verloedert, dat er te laag gestraft wordt, dat de overheid te soft is, dat iedere crimineel door vormfouten vrij komt en dat alle criminelen medelanders of buitenlanders zijn, dus nooit ‘een van ons’.

Men heeft kennelijk het idee dat de criminaliteit in ons land sterk toeneemt en dat
het met name om invloeden van buitenaf gaat. Dit komt vooral voort uit emotie, uit gevoelens van onveiligheid, die niet ondersteund worden door de realiteit. Voor het geval u en ik elkaar binnenkort op een feestje tegenkomen, geef ik nu al vast enkele feiten.



Feestjes en feiten

Ten eerste wordt er in Nederland juist zwaarder gestraft dan in de rest van Europa.
Ten tweede neemt de criminaliteit in Nederland en Europa niet toe. Dat lijkt alleen
maar zo omdat we er veel meer over lezen en zien in de media. Criminaliteit is sexy; het scoort! Daarom kijken we ook zo graag naar NCIS, Criminal Minds, Engelse en Zweedse detectives, etc. En daarom praten we er ook over op feestjes.

Ten derde worden er in Nederland per week duizenden strafzaken zorgvuldig afgewikkeld, met een terechte veroordeling of een terechte vrijspraak. Helemaal volgens onze eigen wettelijke normen. Ten vierde leiden er maar weinig vormfouten tot een vrijspraak. En dan gaat het om enkele tientallen gevallen per jaar. Het blijft mensenwerk
binnen een ingewikkeld administratief systeem. U en ik maken waarschijnlijk vaker fouten, alleen komt dat niet in de Telegraaf of bij John van den Heuvel op TV.

Dom, agressief of echt crimineel?

Tot zover de verdediging van de rechtsstaat. Want ook ik schrik regelmatig en denk
dan meteen dat de straffen in Nederland fors omhoog moeten. Waarom komen criminelen bijvoorbeeld na 2/3 van hun straf al weer op vrije voeten? En waarom krijgt iemand, die met 100 km per uur in de bebouwde kom een meisje doodrijdt, alleen maar een taakstraf i.p.v. 20 jaar? En gekken die een grensrechter doodschoppen of een
weerloos mens op straat tegen het hoofd schoppen? En wat te denken van Oost
Europese bendes? Of van witte boorden criminelen, die voor miljoenen frauderen of bedrijven op de fles laten gaan en er zelf met een vette bonus tussen uitknijpen? Allemaal erg, maar moeilijk te vergelijken, ook qua rechtvaardige straf.

Oog om oog, tand om tand

Al sinds de Grieken en de Romeinen doet men onderzoek naar het doel en het nut van
straffen. Het doel is drieledig. Ten eerste bestraffing en opvoeding van de dader. Ten tweede bescherming van de maatschappij door afschrikking. En ten derde vergelding voor het slachtoffer of de nabestaanden. Inmiddels weet men dat straffen niets helpt, niet voor de daders, niet voor de maatschappij en eigenlijk hebben de slachtoffers er ook niets aan. Dus niemand wordt er beter van.

Wat overblijft is vergelding. Niet echt een hoogstaand principe. Toch neig ik er
naar om hier waarde aan te hechten. Als iemand zich bewust agressief of crimineel gedraagt of bewust het risico neemt dat zijn gedraging anderen schade toebrengt, materieel of fysiek, dan dient diegene ook zijn straf te aanvaarden en volledig uit te zitten. En die straf mag best wat hoger zijn dan nu. Dat zal ze leren! Toch? Wat vindt u?

mr. Peter W.M. Steenbergen