Machiel van der Schoot
Als kind kijk je vanuit een andere positie naar de wereld dan een volwassene. Het is moeilijk te bepalen wat nu de juiste blik is. In mijn geval zit er een halve eeuw tussen en daarmee twee, niet te vergelijken situaties. Mijn ouders waren geabonneerd op een maandblad, eigenlijk meer een boekje, dat ‘Het Beste’ heette. Het stond vol met onderwerpen, die je tegenwoordig op Discovery of National Geographic bekijkt. Iedere maand was er ook een verhaal, dat benadrukte hoe goed de Amerikanen waren en hoe slecht de Russen.
De Russen, daar werden we doodsbang voor gemaakt. De regering verspreidde zelfs huis-aan-huis een boekje met ‘Wenken voor de bescherming van uw gezin en uzelf’. Voor het geval er een atoomoorlog zou komen.
Macht, dat was toen nog een woord met inhoud, met lading. Niet alleen op wereldniveau, maar ook dicht bij huis. Ons gezin huurde een woning. Ik keek op naar klasgenoten, die in een koophuis woonden. Zwaar onder de indruk liep ik langs voordeuren, waarachter een meester in de rechten, een ingenieur of een doctorandus woonde. Dat zetten ze toen nog vol trots op hun koperen naambordje. Mensen met een eigen zaak hoorden tot een hogere klasse.
Misschien zag ik het wel iets te simpel als kind, maar de wereld zat toen ook voor grote mensen een stuk eenvoudiger in elkaar dan tegenwoordig.
Waar is de Sovjet-Unie gebleven? Wat stelt een koophuis vandaag nog voor, als je hypotheek hoger is dan de waarde ervan?
Wat heb je nog aan een titel als je op je 50ste zonder werk komt te zitten? Wat betekent ‘zakenman’ nog, als een kwart bij
de bank onder Bijzonder Beheer valt en een zelfde aantal minder overhoudt dan hun medewerkers in loondienst?
De wereld verandert en daarmee het fenomeen macht. Vroeger boden prestaties uit het verleden een mooie garantie. Een goede opleiding, geld en andere bezittingen, een stevig pensioen: het was dé basis voor een zekere toekomst. De mate waarin je dat voor elkaar had, stond vrijwel gelijk met de macht die je bezat.
Hoe anders is het nu. Bezit kan een loden last zijn, als je het niet kunt verkopen. Geld levert geenrendement meer op. Bedrijven waar iedereen tegenop keek, worden aan alle kanten voorbijgelopen, door nieuwkomers.
Weg is je status, je macht. Echte macht ligt tegenwoordig in het vermogen te kunnen veranderen. Te kunnen inspelen op nieuwe technieken en nieuwe situaties. Wat je in het verleden gepresteerd hebt telt niet meer mee. Sterker nog, het kan zich tegen je keren. Te veel vaste lasten, grote voorraden of een eigen gebouw, waardoor je niet kan verhuizen zonder grote verliezen.
Misschien had ik het als kind toch niet zo bij het verkeerde eind. Ik moest wel naar andere wegen zoeken, buiten de gevestigde macht om, wilde ik iets bereiken. Vandaag moet dat opnieuw. Vandaar mijn rotsvaste vertrouwen in jongeren en hun
vernieuwende vermogen, maar ook in ouderen, die het roer omgooien. Als je dat kan en durft, ben je pas echt machtig!
Machiel van der Schoot
