Duurzaam denken

Duurzaam denken

Het thema duurzaamheid is al enige tijd een actueel onderwerp in bouwend Nederland. Ik kan wel zeggen dat ik als architect er dagelijks mee bezig ben. We moeten met onze gebouwen aan steeds strengere energieprestatienormen voldoen. Dikkere isolatie in muren, onder vloeren en op daken zijn allang niet meer afdoende om de strenge eisen te halen.

Een aantal jaar geleden heb ik bij het architectenbureau waar ik toen werkte het project Zonnezijde in Wilnis ontworpen. Naast het toepassen van energiezuinige installaties, warmtewisselaars, zonneboilers en zonnepanelen hebben we bijvoorbeeld ook goed naar de oriëntatie van het gebouw gekeken. Zo is het toepassen van veel glas op het noorden ongunstig, maar kun je met veel glas op het zuiden juist gebruik maken van passieve zonne-energie. Zelfs de vijver voor het gebouw had hier een functie in. Het gebouw heeft uiteindelijk het Wereldnatuurfonds Zonnewoning-label gekregen.

In een aantal recentere projecten, zoals bijvoorbeeld Mariaoord in Vinkeveen, hebben we gebruik gemaakt van installaties, die ervoor kunnen zorgen dat een gebouw 'slimmer' wordt en gebruikers minder afhankelijk maakt van energiebedrijven en waarbij gebouwen uiteindelijk energieneutraal worden of zelfs energie kunnen gaan opleveren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan warmte-koudeopslagsystemen in de bodem voor het koelen en verwarmen van woningen.

Maar duurzaamheid gaat uiteraard niet alleen over energie, het gaat bijvoorbeeld ook over het hergebruik van materialen en op welke wijze ze geproduceerd worden, het zogenaamde 'cradle to cradle' principe. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het vermalen van oude bakstenen als grondstof om weer nieuwe bakstenen mee te maken.

Omdat dit thema momenteel erg actueel is, kun je bijna geen productbrochure meer openslaan zonder eerst langs de cradle to cradle filosofie van het betreffende bedrijf te komen. Ik vraag me dan wel eens af of er echt een aantal mensen bij zo'n bedrijf bij elkaar hebben gezeten om hun productieproces en de grondstoffen door te spitten en daadwerkelijk maatregelen hebben genomen om het product of het bedrijf duurzamer te maken. Ik ga er wel vanuit, maar het lijkt soms ook gewoon een populaire term die ingezet wordt om de eindgebruiker een beter gevoel te geven als dit product wordt toegepast in het gebouw.

We zien dit natuurlijk niet alleen in de bouw, met name in de autoindustrie is men constant bezig om consumenten te laten zien hoe schoon en zuinig hun nieuwe producten wel niet (kunnen) zijn. Maar zijn ze dat ook echt? Mijn ervaring met mijn zuinige auto is bijvoorbeeld dat hij echt enorm zuinig kan rijden in zijn 'ecostand', maar daar wordt je als automobilist niet echt vrolijk van. Het lijkt meer op een soort 'omastand', want pittig rijden is er dan niet meer bij. Maar zuinig is het in ieder geval wel, zeker als je de airco uitzet! Kies je er toch voor om deze stand uit te zetten, dan schiet het verbruik behoorlijk omhoog en voldoet de auto op dat moment natuurlijk niet meer aan wat er in de folder staat.

In feite geldt hetzelfde voor onze gebouwen, we kunnen slimme thermostaten aanschaffen die ons laten zien wat ons verbruik is en hoe we energie kunnen besparen. We schroeven overal led-lampen in en zetten de verwarming soms een paar graden lager. Uiteraard zal dan, net als in de auto, ons verbruik lager zijn.

Uiteindelijk gaat het natuurlijk bij al deze zaken over de bewustwording over hoe we op onze eigen manier een steentje kunnen bijdragen aan een duurzaam milieu. We zijn ons steeds vaker bewust van de mogelijkheden van energiezuinige maatregelen, het hergebruik van materialen en de mogelijkheden om ons juist meer te gaan richten op de natuurlijke energiebronnen die wel onuitputtelijk zijn. Duurzaam denken is hierin de eerste stap....