Voor de autonome mens die samen met zijn partner het werk en het gezin moet ‘managen’, vormt het nieuwe werken een walhalla aan mogelijkheden. Je kunt veel meer taken combineren zodat de ‘ik heb tijd-tekort-stress’ afneemt. Het fileleed is voorbij en een gevoel van vrijheid overheerst. Wie niet op de nieuwe manier werkt, werkt straks helemaal niet meer.
Ook werkgevers worden onrustig als zij van anderen horen dat zij ‘het nieuwe werken’ al wel hebben ingevoerd. Er heerst een gevoel van ‘mis ik niet de boot?’. De reiskosten nemen immers zienderogen af en de huisvestingskosten kunnen significant omlaag. Kortom het nieuwe werken heeft de toekomst.
Het nieuwe werken heeft ook nadelen. Voor de industriële revolutie werkten veel mensen vanuit kleine bedrijfjes. Deze bedrijfjes waren meestal dichtbij huis of zelfs direct aan huis gevestigd. Met de uitvinding van de lopende band, werd massaproductie mogelijk. De bedrijfjes werden fabrieken en de productie werd in stukken opgedeeld.
De lopende band leidde ertoe dat het ambacht verdween. De eigenschappen van een product werden steeds meer bepaald door de technische hulpmiddelen die werden ingezet voor de productie. Producten gingen ook steeds meer op elkaar lijken. Niet meer het handwerk en de liefde van de ambachtsman of –vrouw bepaalde de eigenschappen van een product maar emotieloze machines. Ook zorgde de deze lopende band ervoor dat veel mensen hun plezier in het werk verloren.
Naarmate de bedrijven groter werden, werd de boekhouder vervangen door de afdeling financiën en de handelsvertegenwoordiger door de afdelingen verkoop en marketing. De mensen die daar werkten, zaten fysiek bij elkaar op een afdeling in het gebouw. Zo konden zij op efficiënte manier met elkaar communiceren en informatie delen.
Naarmate het product uniformer werd, nam het belang van deze ‘dienstverlenende’ afdelingen toe. Er kwamen zelfs aparte bedrijven die alleen nog maar deze diensten verleenden. Inmiddels onderscheidt een bedrijf zich vandaag de dag vooral met de manier waarop deze dienstverleners samen de marketing en de after-sales organiseren en niet meer zo zeer met de unieke eigenschappen van het product zelf. ‘Er zijn geen slechte auto’s meer’.
Inmiddels ‘staan’ ook deze dienstverleners aan de lopende band. Deze nieuwe lopende band heet internet en maakt het mogelijk dat mensen met elkaar kunnen communiceren en informatie delen zonder dat zij fysiek bij elkaar op ‘een afdeling’ in een gebouw
zitten. Deze ‘nieuwe’ lopende band is basis voor ‘het nieuwe werken’.
Hoewel de oude lopende band de mensen bij elkaar bracht en de nieuwe lopende band de mensen uit elkaar drijft, is het effect uiteindelijk precies hetzelfde effect als de ‘oude’ lopende band. Ondernemingen zijn een unieke combinatie van mensen, kapitaal en productiemiddelen.
Kapitaal en productiemiddelen zijn inwisselbaar en naarmate kapitaal en productiemiddelen meer op elkaar gaan lijken, onderscheidt een onderneming zich met name door de unieke wijze waarop mensen met elkaar samenwerken en vooral ‘samenzijn’. Dit samenzijn vormt de voorwaarde voor onverwachte creativiteit. Ongestructureerd overleg bij de koffieautomaat leidt vaak tot briljante ideeën. Het inspringen voor een collega waarvan je ziet dat die even van ‘zijn plek’ is, leidt tot net dat extra beetje service. De nieuwe lopende band leidt net als de oude lopend band tot afhankelijkheid van uniforme technologie. Het nieuwe werken zorgt ervoor dat de unieke ‘menselijke kenmerken’ van een bedrijf verdwijnen. Of zal het zal zo’n vaart niet lopen?
mr. Willem van den Eijkel
